काठमाडौँ । पूर्वप्रधानमन्त्री डा. बाबुराम भट्टराईले नेपालको कम्युनिष्ट आन्दोलन विगतबाट केही नसिकेकाे बताएका छन्। उनले रूसी कम्युनिष्ट पार्टीको विघटन र सो प्रवृत्तिको सजीव उदाहरण दिँदै नेपाली कम्युनिष्टहरू पनि त्यही दिशा तर्फ अग्रसर भइरहेको टिप्पणी गरेका छन्।

सामाजिक सञ्जालमा व्यक्त विचारमा भट्टराईले चर्चित भनाइ “We learn from history that we do not learn from history” उल्लेख गर्दै भनेका छन्, "नेपालको कम्युनिष्ट आन्दोलनमा यो भनाइ हुबहु लागू हुन्छ।"

उनले २०२८–३१ को झापा आन्दोलन र २०५२–०६२ को जनयुद्धलाई नेपाली कम्युनिष्ट आन्दोलनको जगका रूपमा उल्लेख गर्दै त्यसको पछिल्लो राजनीतिक अवस्था “ब्रेजनेभको गतिहीन कालजस्तै भएको” बताएका छन्। सत्ता प्राप्तिका धेरै अवसर भए पनि आमूल र गुणात्मक परिवर्तन हुन नसकेकोमा उनको चिन्ता देखिन्छ।

भट्टराईले रूसी कम्युनिष्ट पार्टीका भूपू नेताहरूले "बीस वर्षमा साम्यवाद आउने" भनेर प्रचार गरेको शैलीमा अहिले पनि नेपालका कम्युनिष्ट नेताहरू “समाजवाद/साम्यवाद” को गफमा मात्र रमाइरहेको आरोप लगाए।

डा. भट्टराईको टिप्पणीमा स्टालिनकालीन ‘Great Trial’ र नेताहरूको शारीरिक सफाया जस्तो प्रवृत्तिको समेत उदाहरण दिँदै नेपालमा अहिले आलोचकहरूलाई “राजनीतिक र सांगठनिक रूपमा सफाया” गर्ने प्रवृत्ति मौलाएको आरोप छ। उनले यसलाई “इतिहासको ठूलो विडम्बना” भनेका छन्।

"अहिले नेपालका 'कम्युनिष्ट' मठाधीशहरूले पनि आफ्ना आलोचक र विरोधी नेताहरूलाई पालैपालो स्टालिनकै शैलीमा भौतिक सफाया नगरे पनि राजनीतिक र सांगठनिक सफाया गर्ने बाटो समाउनु इतिहासको ठुलो विडम्बना नभए के होला त ?," उनको भनाइ छ । 

पूर्वप्रधानमन्त्री भट्टराईले कम्युनिष्ट आन्दोलनभित्र रहँदै आएका कार्यकर्ताहरूलाई इतिहासबाट पाठ सिक्न र वैकल्पिक प्रगतिशील बाटो खोज्न आग्रह गरेका छन्। पार्टी नेताको पक्षमा ताली पिट्ने तर जब आफैं प्रताडित हुने अवस्थामा पुग्ने कार्यकर्ताहरूले अब "साहस गरेर नयाँ बाटो निर्माण गर्नु पर्ने बेला आएको" उनी बताउँछन्।

उनको विचारमा, पुरानै एकमानववादी, नोकरशाही केन्द्रीयतावादी प्रणालीले समाजवादको लक्ष्य हासिल गर्न सक्दैन। यसर्थ, वैचारिक नवीनता र लोकतान्त्रिक अभ्यास आवश्यक रहेको उनको सुझाव छ।