भारतमा भेप तस्करीः तेस्रो खेप गर्दागर्दै प्रहरीको पञ्जामा

मकवानपुर । मकवानपुरका प्रहरी प्रमुख सिताराम रिजाललाई नेपालबाट भेप (विद्युतिय चुरोट) को अवैध तस्करीबारे बारम्बार सूचनाहरु आइरहेका हुन्थे । आएका सूचना फलो गरेर कयौं पटक उनको टीमले अपरेसन चलाउँथ्यो ।  तर,कति पटकत प्रहरी रित्तो हात हुन्थ्यो । सोही क्रममा केही दिनअघि प्राप्त भेप तस्करीको सूचनामा जिल्ला प्रहरी कार्यालय मकवानपुरलाई सफलता मिल्यो । 

आएको सूचना पछ्याउँदै अपरेसन चलाउँदा ११ हजार थान भन्दा धेरै भेप भारतको राजधानी दिल्ली लैजाँदै गर्दा मकवानपुरको थानाभ¥याङमा बरामद भयो । जिल्ला प्रहरी कार्यालय मकवानपुरका प्रमुख प्रहरी उपरिक्षक (एसपी) सिताराम रिजालकाअनुसार पर्यटक रहेको भनी रिजर्भ गरिएको बसको सिटमा फल्स बटम बनाएर उक्त भेप भारत लगिदै थियो । ‘गएराति इलेक्ट्रीक चुरोटसहित ५ जनालाई पक्राउ गरिएको छ । काठमाडौँबाट हेटौंडा हुँदै भारतको दिल्लीतर्फ जानका लागि आउँदै गरेको ना ६ ख ७१६३ नम्बरको यात्रुबाहक बसबाट भन्सार छली ल्याएको सो परिमाणको भेप बरामद गरिएको हो,’ एसपी रिजालले भने ।  

रिजालकाअनुसार पूर्वपश्चिम राजमार्ग अन्तर्गतको हेटौैंडा– ११ थानाभर्याङमा सो बसलाई चेक गर्दा बसमा लुकाइ ल्याएको करिब दुई करोड ७१ लाख २१ हजार मूल्य बराबरको भेप प्रहरीले फेला पारेको हो ।

रिजालकाअनुसार ३६ सिट क्षमता भएको सो बसमा २३ जना यात्रुलाई काठमाडौँदेखि भारतको दिल्लीसम्म लैजाने भनिएको थियो । यात्रु बस्ने हरेक सिटको माथि फल्स बटम बनाइ भेपका कार्टुनहरु राखिएको एसपी रिजालले बताए । 

भेपसहित पक्राउ पर्नेमा बस चालक दोलखा भीमेश्वर २ का २७ बर्षीय सलाम मोक्तान, सहचालक उदयपुर कटारी ११ का २७ वर्षीय प्रविन्द्र राना, धनकुटा बेलरा नगरपालिका राजकुमार हिमाङ, नुवाकोट दुप्चेश्वर ७ का ईन्द्र बहादुर जर्सी र सोहि स्थानका ३० बर्षीय सन्तोष भुषाल रहेको प्रहरीले जनाएको छ । 

तेस्रो खेपमा पक्राउ  

बिहिबार राति पक्राउ परेकाहरुले प्रहरीमा दिएको बयानअनुसार काठमाडौँको बालाजु भत्केको पुल नजिकको रमाईलो डाँडाबाट उक्त भेप बसमा लोड गरिएको थियो । सो समूहले नेपालबाट जाँदा भेप लिएर जाने र फर्किदा ह्वीस्की त्यसैगरी ल्याउने गरेको एसपी रिजालले सिधाकुरालाई बताए ।‘यसअघि पनि पटक–पटक भेप दिल्ली लैजाने गरेका थियौँ । यो तेस्रो पटक थियो,’ पक्राउ परेकाहरुको भनाई उधृत गर्दै रिजालले भने, ‘यताबाट जाँदा भेप लिएर जाने र आउँदा भन्सार छलिका मदिरा ल्याउने गरेको उनीहरुले बताएका छन् ।’  

सो बसले यात्रुहरुलाई पर्यटकका रुपमा भारत लैजाने गरी गत असार ५ गते भारतीय दुताबासबाट बाटो इजाजत लिएको फेला परेको प्रहरीको भनाई छ । पक्राउ परेको भेप भन्सार छलीको भएको एसपी रिजालले बताए । उनीहरुलाई भेपसहित राजश्व अनुसन्धान पथलैया कार्यालय बुझाइएको छ । 

किन हुन्छ भेपको भारत तस्करी

भारतमा झण्डै २३ करोड ६० लाख युवा पुस्ता भेपको लतमा रहेको एक अध्ययनले देखाएको छ । उनीहरु क्यान्सरको उच्च जोखिममा रहेको चेतावनीपछि यसको प्रयोगलाई निरुत्साहित गरिँदै छ ।  जसअनुसार भारत सरकारले विद्युतिय चुरोट भित्रिन प्रतिबन्ध लगाएको छ । भारतमा आयात हुने भेपको ठूलो हिस्सा चीनको भएको र प्रतिबन्धका कारण भारतमा सिधै आयात गर्न कठिन भएपछि तस्कर समूहले चीनबाट नेपालमा भेप आयात गरेर त्यसलाई भारतीय भूमिमा पुर्याउने गरेको देखिएको छ । 

यसरी हुने तस्करीबाट पहिलो त नेपालबाट औपचारिक रुपमा डलर बाहिरिन्थ्यो भने त्यसरी डलरमा किनेको भेप भारतीय बजारमा भारुमा अवैध बिक्रि गरिन्थ्यो । यस्तो तस्करी नेपालको वित्तीय प्रणालीमै सिधै असर गर्ने मात्रै नभई नेपाल भारत व्यापारिक सम्बन्धमा नै अप्ठ्यारो पार्ने गर्दछ । त्यसैले प्रहरीको प्राथमिकता थियो भेपको तस्कारी विरुद्धको कारबाही । 

औपचारिक आयात रोकियो, तस्करी मौलायो

सरकारी तथ्याङ्कअनुसार भन्सार तिरेर गत वैशाख पछि भेपको आयात भएको छैन् । भन्सार विभागको तथ्याङ्कअनुसार चालु आर्थिक वर्षको वैशाखसम्म भन्सार बिन्दु भएर एक लाख ४६ हजार १२ थान भेप नेपाल भित्रिएको छ । जसको लागत रकम २ करोड ८६ लाख ४ हजार मात्रै हो । भन्सार विभागका सूचना अधिकारी पुण्यबिक्रम खड्काकाअनुसार राज पत्रमा सूचना ननिक्लिए पनि स्वास्थ्य सेवा विभाग अन्र्तगत स्वास्थ्य शिक्षा सूचना केन्द्रको पत्रअनुसार भेपको आयात रोकिएको छ ।

बिहिबार मकवानपुर प्रहरीले समातेको भेपको मूल्य २ करोड ७६ लाख रुपैयाँ हाराहारी छ । एपसी रिजालकाअनुसार भेपमा रहेको क्वीआर स्क्यान गरेर मूल्य हेर्दा सो मूल्य पत्ता लागेको हो । बरामद गरेको भेप भन्सार छलीको भएको प्रहरीले बताएको छ । औपचारिक भन्सार प्रणालीबाटै आयात भए बराबरको आयात परिमाण तर मूल्य भने निकै फरक देखिएपछि औपचारिक भेपको आयतमा न्युन मूल्य घोषणा हुने गरेको आशंका देखिएको छ । 

गत वर्ष मात्रै नेपालमा ३२ लाख २८ हजार थान भेप आयात भएको थियो । जसको आयात लागत मूल्य २१ करोड ३९ लाख रुपैयाँ बराबर मात्रै भनिएको छ । भेपमा लुकाएर भारततर्फ सुनको तस्करी भएको यस अघि विभिन्न अनुसन्धानले देखाए पनि सरकारी निकायले पेभको आयात गर्नेहरुमाथि बिस्तृतमा अनुसन्धान गरेको छैन् ।