राजकीय देवी कुमारी साढे दुई वर्षीया आर्यतारा शाक्य

काठमाडौँ ।  इटुम्बहालकी साढे दुई वर्षीया आर्यतारा शाक्यलाई विधिवत् रूपमा जीवित देवी (कुमारी) का रुपमा स्थापित गरिएको छ । 

मंगलबार बसन्तपुरस्थीत कुमारी घरमा आर्यतारा शाक्यलाई शुभसाइतमा कुमारी आसनमा अभिषेक गरिएको हो । कुमारी छनोटको विधिवत् प्रक्रिया पूरा गरेर आर्यतारालाई नयाँ कुमारीका रूपमा चयन गरिएको हो ।

त्यस्तै मंगलबार नै यसअघिकी कुमारी तृष्णा शाक्यलाई बाजागाजासहित विदाई गरिएको छ । तृष्णालाई सम्मानपूर्वक घरसम्म पुराइएको थियो । जीवित देवीका रुपमा पूजाआजा गरिने कुमारीलाई महालक्ष्मीको प्रतीक समेत मान्ने गरिन्छ । 

कुमारीलाई हिन्दू देवी तलेजुको जीवित अवतार मानिन्छ। उनको चयन प्रक्रिया प्राचीन तान्त्रिक विधि र ज्योतिषीय मूल्याङ्कनमा आधारित हुन्छ। यसमा पञ्चाङ्ग समिति, तलेजुका मूल पुजारी, गुठीका प्रतिनिधि र ज्योतिषी संलग्न हुन्छन्। राजकीय कुमारी शाक्य कुलकै हुनुपर्छ र आमा–बुवा दुवै जना काठमाडौंका स्थानीय शाक्य समुदायका हुनुपर्छ।

नवनियुक्त कुमारीमा शारीरिक र धार्मिक गुणलाई विशेष महत्व दिइन्छ। परम्परा अनुसार, कुमारीमा ३२ गुण हुनु अनिवार्य छ—जसमा सुन्दरता, शारीरिक शुद्धता, शान्त स्वभाव, दैवी स्वरूपका विशेषताहरू, शरीरमा कुनै घाउ वा दाग नहुनु, सबै दाँत पूरा हुनु, र असामान्य निडरता देखाउनुपर्ने अपेक्षा रहन्छ।

आर्यताराको नियुक्तिले नेपालमै अद्वितीय शताब्दीपुरानो परम्परालाई निरन्तरता दिएको छ। राजकीय जीवित देवी कुमारीलाई हिन्दू तथा बौद्ध दुवैले पूजा गर्छन् र उनी राष्ट्रिय सांस्कृतिक तथा धार्मिक जीवनमा महत्वपूर्ण प्रतीकात्मक भूमिकामा रहन्छिन्।