‘श्री केश तेललाई जरिवाना तिराएर पुग्दैन, गुणस्तर नै प्रमाणित नभएको तेलकोे उत्पादन र वितरण रोक्नुपर्छ’

काठमाडौँ । राष्ट्रिय उपभोक्ता मञ्चका अध्यक्ष प्रेमलाल महर्जनले भ्रामक प्रचार प्रसार गरेर जनता ठगी गर्ने श्री केश तेलको उत्पादन र वितरणमा रोक लगाउनु पर्ने बताएका छन् । 

गुणस्तर प्रमाणका आधारहरु पेश गर्न नसकेको भन्दै काठमाडौँ महानगरपालिकाको अध्ययनले सो तेलमाथि २ लाख रुपैयाँ जरिवाना गर्दै थप काराबाही सिफारिस गरेपछि यो तेलको गुणस्तर विवाद चर्किएको हाे । 

यसै विषयमा सिधाकुरासँग कुरा गर्दै अध्यक्ष मर्हजनले मञ्चमा पनि तेलको गुणस्तरमाथि प्रश्न उठाउँदै कयौँ उजुरीहरु आएको बताए । आफूहरुकै उजुरीका आधारमा सो तेल माथि नियमक निकायले जरिवानासमेत तिराइसकेको उनको भनाई छ । नियमकबाट पटक पटक कारबाही भोगेको र गुणस्तरमा प्रशस्त आशंका रहेको सो तेल उत्पादन र वितरण पूर्णरुपले रोक लगाउनुपर्ने उनको माग छ । 

‘मञ्चसामू करिब ६ महिनाअघि श्री केशबारे उजुरी परेको र आफूहरुले  त्यसबारे वाणिज्य, आपूर्ति तथा उपभोक्ता संरक्षण विभागलाई जानकारी गराएका थियौँ,’ अध्यक्ष महर्जनले भने, विभागले पनि तेललाई जरिवाना गराएको छ । अन्य निकायले पनि यो तेलमाथि कारबाही चलाएका छन् । यस्तो अवस्थामा यो तेलको उत्पादन र बिक्रि वितरणमा रोक लगाउनु पर्छ ।’ 

अध्यक्ष महर्जनले विवादित तेलको प्रचार प्रसारमा नेपालका अधिकांश राजनीतिक दलका नेता तथा कलाकारहरु संलग्न रहेका कारण उनीहरुमाथि समेत छानबिन हुनुपर्ने बताए । 

देशका उच्चपदस्थ नेतादेखि हाई प्रोफाइलका कलाकारसमेत प्रचार प्रसारमा संलग्न भएपनि यसको नियमन गर्ने सरकारी निकायले काम गनुपर्ने उनको भनाई छ । तर, तत्काल कारबाही गर्न नियमक निकाय किन चुप बसेको भन्ने कुराको अर्थ आफूले नबुझेको अध्यक्ष महर्जनले बताए । 

मञ्चका अध्यक्ष महर्जनसँग सिधाकुराले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश यस्तो छ :

यो श्री केश तेल कपालमा लगाउने प्रसोधन गरिएको तेल भनिएको छ । यो लगाउँदा कपाल झर्नबाट रोक्ने र कपाल झरेको टाउकोमा नयाँ कपाल उम्रिने दाबी गरिएको छ ।     

यो तेलको बारेमा राष्ट्रिय उपभोक्ता मञ्चमा गुनासो आएको करिब ६÷७ महिना भइसकेको थियो । त्यही बेलामै वाणिज्य विभागलाई अनुगमन गरि कारवाही गरि पाउँ भनी हामीले भनेका थियौँ । त्यस लगत्तै वाणिज्य विभागले अनुगमन पनि गर्यो । तर, अहिले काठमाडौँ महानगरपालिका र वाणिज्य विभागले बेग्लाबेग्लै समयमा गरेको अनुगमनले महानगरपालिकाले यसलाई २ लाख रुपैयाँ जरिवाना गरेको छ । 

त्यस्तै, वाणिज्य विभागले पनि ५० हजार रुपैँया जरिवाना गरेको अवस्था छ । हामीले पनि के भनेका थियौं भने यो तेलमा दाबी गरिएको समिश्रणहरु जुन मापदण्ड अनुसार हुनुपर्ने थियो त्यो होइन थिएन । खाद्य प्रविधि तथा गुण नियन्त्रण विभागले समेत तेलको बारेमा मापदण्ड तोकेको छ ।

त्यो परिधि भित्र यो छ छैन भनेर कहिँ कतैबाट यसले प्रमाणित गर्न सकेको छैन । उत्पादकले एकोहोरो गुणस्तरीय भनी दाबी गरिएको  तेल स्वास्थ्य र उपभोग दुवै हिसाबले जोखिमपूर्ण छ । यसरी अनाधिकृत रुपमा जसरी उसले आफ्नो वस्तुको बारेमा दाबी गरेर आम उपभोत्ताको हित विपरित काम गर्दै आएको छ, त्यो नै उसको अपराध हो ।

श्री केशले गरिरहेको कार्य उपभोत्ता संरक्षण ऐन २०७५, खाद्य संस्था ऐन २०८१ र अन्य प्रचलित कानुनको हकमा पनि प्रतिकुल छ । अर्थात यी कानुनहरु उसले उल्लङ्घंन गरेको अवस्था छ । उसले सौन्दर्य प्रसोधनका लागि नियमनकारी निकायबाट स्विकृति लिनुपर्ने थियो । त्यस्तै, कम्पनीले उक्त तेलले टाउको दुखाईं समेत निको हुन्छ, कपाल कालो हुन्छ भन्ने दाबी समेत गर्दै आएको छ ।

त्यसो हो भने औषधी व्यवस्था विभागमा जानुपर्ने हो कि ? खाद्य प्रविधि तथा गुण नियन्त्रण विभागमा जानु पर्ने हो कि ? वाणिज्य विभागमा जानु पर्ने हो कि ?, कहिँ न कहिँ उसले यो तेलको गुणस्तर प्रमाणीत गरेको हुनुपर्ने थियो, त्यो गरेकै पाइएन ।

जब उसले सरकार समक्ष गएर गुणस्तर नै प्रमाणित गरेको छैन भने उसले आफुले आफैँलाई यो तेल गुणस्तरिय छ भनेर उपभोत्तालाई ढाट्न पाइँदैन । उपभोत्ता संरक्षण ऐन २०७५ ले, ढाँटेर छलेर कसैले व्यापार गर्छ भने त्यो अपराध हो भनेर भनेको छ । त्यस्तो अपराध गरेको छ भनेर २ लाख रुपैयाँ त जरिवाना नै भयो र पटक पटक यो अपराध गरेको छ भने उसको उत्पादन ३ महिनाको लागि निलम्बन गर्न सकिन्छ अथवा त्यो उत्पादन ३ महिनाको लागि बन्द गराउन सकिन्छ । वितरणमा रोक लगाउन सकिन्छ । तर त्यो गरेको पाइएको छैन । मलाई अचम्म लागिरहेको छ जब २÷२ वटा नियमन निकायले कारवाहीको दायरामा ल्याइसकेपछि पनि सरकारी निकाय भने चुप लागेर बसेका छन् । 

अर्कातिर के छ भने, श्री केश तेलको विज्ञापन जुन बजारमा आइरहेको छ, त्यो विज्ञापन हेर्दा त यो कहीँ न कहीँ उपल्लो तहसम्म पहुँँच भएको व्यक्तिको संगतमा यो चलिरहेको छ । यो तेल जसले उत्पादन र वितरण गरिरहेको छ । त्यसको उठबस कहीँ न कहीँ माथिल्लो तहको व्यक्तिसँग छ वा भनौँ नेपालमा यस्ता तेलहरु जतिपनि बेच्न सक्छ्ु भनेर आँट गरेर आएको मान्छे यसको उत्पादक हुनुपर्छ । 

आम उपभोक्ताहरुलाई म भन्न चाहान्छु तपाईँहरु श्री केशको भ्रमित पार्ने विज्ञापनहरु हेरेर,उक्त वस्तु्को गुणस्तरीयता प्रमाणित नै नभएको कुरालाई नपत्याएर प्रयोग गर्नुभयो भने तपाईँहरुको पैसा त नास भयो भयो,स्वास्थ्यमा पनि ठूलो हानी हुुन सक्छ । त्यसमा तपाईँहरु सचेत हुनुहोला । 

हामी उपभोक्ता अधिकारकर्मीको त आवाज उठाउने, सचेत गराउने काम हो तर त्यतिले नपुगको अवस्थामा उपभोक्त पनि जाग्नु पर्छ । 

हामीले आवाज उठाउनुपर्ने ठाउँहरुमा आवाज उठाइसकेका छौँ । आवाज उठाएकै कारण कारबाहीको दायरामा आएको छ । कारबाही गरेपछि झन आक्रामक शैलीमा प्रचार प्रसार गर्ने गरेको देखिएको छ । त्यसमा यो देश सञ्चालन गर्ने, भद्र भलाद्मी, कलाकाकारहरु प्रचार प्रसारमा संलग्न भएका छन्, उनीहरुलाई लाज लाग्दैन ? कारबाहीमा परिसकेपछि यो विज्ञापनमा मेरो तस्विर छ, यो हटाइदिनुस भन्नु पर्दैन ? के कारणले हो त्यो भन्ने हिम्मत कसैले गनुै भएको छैन । हामीले त आफूहरुको भुमिका निर्वाह गरिसक्यौँ तर अन्य निकाय र व्यक्तिहरुले गर्नुपर्ने र निभाउनुपर्ने भुमिका निभाएको खै ? उत्पादन र वितरण रोकेको खै ? 

जिम्मेवार निकाय र जिम्मेवार पदाधिकारीहरुले त लाज पचाए, तर हामी उपभोक्ता अधिकारकर्मीहरु लाज पचाउँदैनौँ । कानुनी रुपमा जानुपर्दा हामी उपभोक्ता ऐन २०७५ अनुसार जानुपर्छ तर उपभोक्ता अदालत खै ? 

अर्को कुरा, यो विषयलाई लिएर अदालत जाउँ भने पनि हामीलाई समस्या छ । हामीलाई प्रमाण उपलब्ध गराइदिने भनेको खाद्य, प्रविधि तथा गुण नियन्त्रण विभागले हो । तर, विभागले पनि हामीलाई प्रमाण उपलब्ध गराउँदैन । हामी कसरी के लिएर अदालत जाने । यो त नियामक निकायले गर्नुपर्यो, त्यो उसको जिम्मेवारी हो ।

सम्बन्धित समाचार :

‘श्री केश तेलको उत्पादन र बिक्री तत्काल रोक्नुपर्छ’