काठमाडौँ । एक महिना अघि चितवनको इच्छाकामना गाउँपालिकामा कार्यपालिका बैठक चलिरहेको थियो । गर्मी मौसमले अधिकांशका अनुहार राता देखिन्थे । अन्य समयमा कोल्ड ड्रिङ्क्स अर्थात बजारमा पाइने चिसो पेय पदार्थले गर्मी मेटाउने बानी परेका कार्यपालिका सदस्यहरू त्यो दिन पनि चिसो पेय पदार्थको पर्खाइमा थिए । तर, त्यसो भएन ।

चिसोको पर्खाइमा रहेका सदस्यहरूले कोल्ड ड्रिङ्क्सको सट्टा चिसो मही पाए । अचम्मित हुँदै वडा नँ ७ का वडा अध्यक्ष बम बहादुर थापा मगरले सिधाकुरासँग भने, ‘सँधै चिसो खुवाइन्थ्यो । मही बाँडिन्छ भन्ने त भेउसम्म थिएन । तर त्यो दिन नौलो भयो,’ चिसो पेय पदार्थको सट्टा गाउँपालिकाले औपचारिक रुपमा महीको वितरण गर्ने कुनै निर्णय नभएको सुनाउँदै वडाध्यक्ष मगरले भने, ‘हामी बसेर मही प्रयोग गर्ने कुनै औपचारिक निर्णय त गरेका थिएनौँ तर चिसो पेय पदार्थको सट्टा महीको प्रयोग हुनु सकारात्मक हो ।’

गर्मी याममा चिसो पेय पदार्थका.सट्टा मही बाँड्ने गाउँपालिकाको कदम सकारात्मक रहेको वडाध्यक्ष मगरको भनाई छ । गाउँपालिका अध्यक्ष दानबहादुर गुरुङका अनुसार किसानको उत्पादनलाई प्रोत्साहन गर्नका लागि महीको प्रयोग गर्ने निर्णय गरिएको हो ।

अध्यक्ष गुरुङले पालिकाभित्र हुने कार्यक्रममा महीको प्रयोग गर्न सबै वडामा सर्कुलर गरिएको बताए । ‘स्वास्थ्यको दृष्टिकोण र किसानलाई पनि फाइदा हुने विषयलाई मध्यनजर गरेर चिसो पेय पदार्थको सट्टा महीको प्रयोग गर्ने निर्णय गरेका हौँ,’ गाउँपालिका अध्यक्ष गुरुङले भने । 

०००

ओखलढुङ्गाको एक आमा समूहले चिसो पेय पदार्थको प्रयोगमा रोक लगाएको छ । जिल्लाको सिद्धिचरण नगरपालिका ३ अँधेरीस्थित पवित्र आमा समुहले गत वर्षदेखि नै चिसो पेय पदार्थ प्रयोगमा रोक लगाएको हो । 

उक्त समूहले २०८० जेठ १ गतेदेखि नै विवाह, व्रतबन्ध, जन्मोत्सव जस्ता कुनैपनि भोजकार्यहरुमा चिसो पेय पदार्थ प्रयोगमा रोक लगाएको हो । 

चिसो पेय पदार्थले बजारमा एक छत्र राज गरेका कारण ओझेलमा परेको स्थानीय उत्पादन मही पछिल्लो समय सबैतिर लोकप्रिय बन्दैछ । पछिल्लो समय देशभरीका डेरीमा तुलनात्मक रुपमा दही र महीको बिक्री समेत उकासिएको व्यवसायीहरुको भनाई छ ।

एक दशकयता डेरी सञ्चालन गर्दै आएका भैँसेपाटी डेरीका सञ्चालक दीपक सञ्जेलपनि एक वर्षयता मानिसहरूको महीप्रतिको आकर्षण बढेको बताउँछन् । एक वर्ष पहिलाको तुलनामा अहिले महीको माग दोब्बरले बढेको उनी बताउँछन् । ‘पहिला सकीनसकी डेढ सय लिटर मही बिक्री हुन्थ्यो अहिले ३ सय लिटरले पनि भ्याइनभ्याई हुन्छ,’ उनी भन्छन्, ‘मानिसहरूले मही खान खुबै रुचि देखाइरहेका छन् ।’