सिधाकुरा । २०८१ असारमा चितवनको सिमलतालमा लेदो सहितको पहिरोले दुई वटा बस बगाएर त्रिशुलीमा खसाल्यो ।  २५ जनाको शव भेटिएको उक्त दुर्घटनामा हराएका झण्डै तीन दर्शनको अझै कुनै अत्तोपत्तो छैन् । सोही वर्ष असोज १२ र १३ गतेको बाढी र पहिरोमा ललितपुर जस्तो सहरी क्षेत्रमै मानिसहरू पहिरोमा पुरिए, बाढीमा बगे ।    

सोही दिनको बाढी र पहिरोमा थानकोट नजिकै झ्याप्ले खोलामा साना ठूला गरी आधा दर्जन भन्दा धेरै गाडी पहिरोमा पुरिए । यात्रुसहित आधा दर्जन मानिसको गाडीमा पुरिएर मृत्यु भएको खबर तीन दिन पछि मात्रै सरकार र उद्धारकर्ताले थाहा पाए ।

एक वर्ष अघिको उक्त बाढी र पहरोमा काठमाडौँ उपत्यकासहितका २१ जिल्ला पूर्ण रुपमा प्रभावित भयो । यो बाढीमा २२४ जनाको मृत्यु भयो । २४ जना बेपत्ता भए भने १५८ जना घाइते भए । बाढी पहिरोको अन्तिम क्षति विवरणअनुसार १७ अर्ब भन्दा धेरैको धनजनको क्षति भयो । गएको वर्षको यो विध्वंशमा सरकार भएर पनि आम जनतालाई भए नभएको पत्तै भएन । पूर्व सूचना र तयारी नहुँदा धेरै सपनाहरू बाढी र पहरोमै बिलाए । 

यो सबै तथ्याङ्क एक वर्ष पछि हामी तपाईँहरूलाई किन भन्दै छौँ भने विगतको जस्तै वा त्यो भन्दा ठूलो बाढी र पहिरोको विध्वंश फेरी हाम्रो सन्निकटमा आइपुगेको मौसमविद्हरुले बताएका छन्।

उनीहरूकै भनाइलाई आधार मान्दै हाम्रो पनि आम जनतालाई आग्रह छ, तपाईं घरमा हुनुहुन्छ भने घरमै रहनुहोस् । यात्रामा हुनुहुन्छ भने छिटो यात्रा पुरा गर्नुस् । आजै सरकारले तोकेको जोखिमयुक्त क्षेत्र छोडेर सुरक्षित रहनुस् । शनिवार, आइतबार, सोमबार र मंगलबारसम्म सुरक्षित क्षेत्रमा बस्नुस् ।

हामी डर बाँडीरहेका छैनौँ, यो त्रास पनि होइन र भ्रम मात्रै पनि होइन । यो सत्य हो, अबको केही दिन कोशी, मधेश,बागमति, गण्डकी र लुम्बिनी प्रदेशका केही भागमा अति भारी वर्षाको पूर्वानुमान गरिएको छ । जसले विध्वंशकारी क्षतिको जोखिम रहेको भन्दै सरकारले सचेत रहन अपिल समेत गरिएको छ ।

किन भयो डर लाग्दो भविष्यवाणी
नेपालमा यो वर्षको मनसुन गएको जेठ १५ गते भित्रिएको थियो । तर यो सक्रिय भने असार ६ बाट भयो र देशभर फैलियो । जल तथा मौसम विज्ञान विभागका अनुसार सामान्यतया  मनसुन अक्टोबर २ अर्थात असोज १६ मा बाहिरिनुपर्ने थियो । पुन: सक्रिय भएको छ ।

स्थानीय प्रणाली र बङ्गालको खाडीबाट उत्पन्न न्यून चापीय प्रणालीका कारण बिहीबार दिउँसै देखि नेपालका आधिकांश क्षेत्रमा मौसम धुम्म  भएको छ र केही स्थानमा पानी पर्न सुरु भएको छ ।  शुक्रबार अपरान्हबाट भने केही दिन अति भारीसम्म वर्षा हुने गरी मौसम बदली देखिएको जल तथा मौसम विज्ञान विभागले जनाएको छ । अर्थात शनिबार र आइतबार सामान्य अवस्थामा भन्दा धेरै वर्षा हुने प्रक्षेपण गरिएको छ।

मौसमविद्काअनुसार बंगालको खाडीबाट उत्तरतिर सर्दै आएको नयाँ प्रणालीले भारतको बिहार, आसाम, मेघालय, सिक्किम लगायतका क्षेत्रमा भारी वर्षा गराउने पूर्वानुमान गरिएको छ । भारतको बिहारमा यो प्रणाली थप विकसित भएपछि नेपालको कोशी प्रदेशबाट नेपाल प्रवेश गर्ने र पश्चिमतिर फैलिने पूर्वानुमान गरिएको छ । 

जसका कारण शनिबार साँझ पूर्वी नेपालबाट मनसुन सक्रिय भएपछि आइतबार त्यो प्रणाली पश्चिमतिर मधेश, गण्डकी, बागमती हुँदै लुम्बिनी प्रदेशको मध्यभागसम्म पुग्ने मौसमविद्हरूको अनुमान छ । यो प्रणालीले मध्यमदेखि भारी वर्षा गराउने अनुमान गरिएको छ ।

कत्रो पर्दैछ पानी ?

सामान्यतया २४ घण्टाको बीचमा १०० मिलिमिटरभन्दा बढी पानी पर्नुलाई भारी वर्षा मानिन्छ । यस्तो पानी पर्नाले पहिरो तथा बाढीको जोखिम उच्च हुने मौसमविदहरु बताउँछन् । 

पछिल्लो पूर्वानुमानअनुसार पछिल्लो विकसित प्रणालीले मधेश प्रदेशदेखि बागमतीका केही ठाँउमा तीन/चार दिनको अवधिमा ४ सय ४५ मिलिमिटरसम्म वर्षा हुनसक्ने पूर्वानुमान गरिएको छ ।

भारी वर्षाका कारण महोत्तरी देखि मकवानपुर, चितवन, सिन्धुली, काठमाडौँ उपत्याका, धादिङ, नुवाकोट, गोरखा, काभ्रे देखि सिन्धुपाल्चोकसम्मका क्षेत्रहरुमा भारी वर्षाको सम्भावना छ । पूर्वबाट प्रवेश गरेको मौसमी प्रणाली सूदुरपश्चिमसम्मै फैलिने भएका कारण यसको अन्य क्षेत्रमा पनि असर पर्ने अनुमान गरिएको छ। 

शनिबार काठमाडौँ उपत्यकामा मात्रै ८ देखि १० घन्टासम्म भारी वर्षा हुने सम्भावना मौसमविद्ले गरेका छन् । त्रिभुवन विश्वविद्यालयको जल तथा मौसम विज्ञान विभागका सह–प्राध्यापक विनोद पोखरेलले शुक्रबार दिउँसोबाट दिनभरि हल्कादेखि मध्यम वर्षा हुने र शनिबार दिउँसोबाट भारीदेखि अतिभारी वर्षा हुन सक्ने भन्दै सचेत रहन आग्रह गरेका छन् ।

मौसमविद्  पोखरलले बागमती, मधेस र कोशी प्रदेशका धेरै स्थान वर्षाबाट प्रभावित हुने तथा लुम्बिनी र गण्डकीका केही स्थानमा पनि अति भारी वर्षा हुन सक्ने उल्लेख गरेका छन् । उनले बागमती र मधेसका केही स्थानमा ३०० मिलिमिटरभन्दा बढी पानी पर्न सक्ने बताए । उनले शनिबार राति सचेत रहन सुझाव दिँदै सकेसम्म शनिबार र आइतबार यात्रा नगर्न भनेका छन् ।

सरकार हाईअलर्टमा, हामी पनि सतर्क बनौ

अत्यास लाग्दो मौसमी पूर्वानुमानसँगै सरकारले गत वर्षको जस्तो अवस्थाबाट जनतालाई पहल सुरु गरेको छ । गृहमन्त्री ओमप्रकाश अर्यालले पिवद् पूर्व तयारी अवस्थाबारे जानकारी लिएका छन् भने सुरक्षाकर्मीहरु देशभरका जिल्ला प्रशासनलाई उच्च सतर्कतासाथ रहन निर्देशन दिएका छन् । 

सडक विभागले बागमति प्रदेश सहितका विभिन्न राजमार्गमा रातिमा यात्रा नगर्न पूर्व सूचना जारी गरेको छ । साथै विभागले नागढुङ्गा–मुग्लिन, मुग्लिन–नारायणगढ सडक, बिपी राजमार्ग, कान्ति लोकपथ, त्रिभुवन राजपथ, दाउन्ने सडकमा यात्रा गर्नेलाई विशेष सतर्कता अपनाउन अनुरोध गरेको छ। ललितपुर जिल्ला प्रशासनले शुक्रबार मात्रै चोभार गल्छीको अवलोकन गरेको छ भने डुवान र बाढीयुक्त क्षेत्रमा उच्च सतर्कतामा रहन र ति ठाउँहरु छोड्न समेत सर्वसाधरणलाई माइकिङ गरेर आग्रह गरेको छ । 

धादिङ, चितवन, मकवानपुर, सिन्धुपाल्चोक जिल्ला प्रशासनले जिल्लाका रातिको समयमा सडक यात्रा नगर्न अपिल गरिसकेका छन् । भौतिक पूर्वाधार मन्त्री कुलमान घिसिङले इन्जिनियर र अपरेटरलाई जोखिमयुक्त राजमार्ग क्षेत्र नजिक सुरक्षित ठाउँमा पुग्न निर्देशन दिइसकेका छन् । सडक र पूर्वाधार क्षेत्रका कर्मचारीलाई विपद् प्रतिकार्याका लागि तयार रहन पनि उनले सबै कर्मचारीलाई आग्रह गरेका छन् ।

अरु त अरु काठमाडौँ जिल्ला प्रशासनले समेत रातिमा उपत्याकामा यात्रा नगर्न सूचना जारी गरेको छ । यसको अर्थ यस पटकको मौसमी जोखिम कति भयाकन छ भन्ने संकेत गर्छ ।  दशैंको बेलाका कारण टिका र आर्शिवाद थाप्न सर्वसाधरणलाई भ्याई नभ्याई छ । सरकारी सूचनाहरु बेवास्ता गरेर हामीहरु फुत्त निश्कन पनि माहिर छौँ । तर, यस पटक सतर्क बनौँ ।

वर्षा र बाढी सम्बन्धि थप समाचार
भारी वर्षासँगै राजमार्ग अवरुद्ध हुने सम्भावना उच्च

बाढीपहिरोको जोखिम छ, उच्च सतर्कता अपनाउनू: प्रधानमन्त्रीको कार्यालय

शनिबार चार प्रदेशका नदीमा बहाव बढ्न सुरु हुने

तनहुँ, चितवन र धादिङमा पनि अत्यावश्यक बाहेक सडक यात्रा नगर्न आग्रह

सिन्धुपाल्चोमा रातका समयमा सवारी सञ्चालनमा रोक

विपद् जोखिम न्यूनीकरणका लागि तयारी अवस्थामा रहन गृहमन्त्रीको निर्देशन

उपत्यकामा ८ देखि १० घन्टासम्म भारी वर्षाको सम्भावनाः मौसमविद