काठमाडौँ । फराकिला फुटपाथ, भूमिगत बिजुली र इन्टरनेटका तार, एउटै सेतो रङ्ग पोतिएका चिरिच्याट्ट घरहरू । यो ‘सुधारिएको न्यूरोड’को परिचय हो । 

हिजोआज काठमाडौँ महानगरपालिका वडा नं २४ मा पर्ने न्यूरोड क्षेत्रले दिनरात नभनी मुहार परिवर्तन गर्दै छ । 

न्यूरोडको जुद्धशालिकबाट उत्तरतर्फ इन्द्रचोकसम्म पछिल्लो केही महिनायता फेरिएको स्वरूपले काठमाडौँको विकासको मोडल देखाएको छ । 

पछिल्ला केही महिनामा सो क्षेत्रको फुटपाथ फराकिलो बनाइएको छ । असरल्ल छोडिएका तार भूमिगत गरिएको छ, ‘टाटेपाङ्ग्रे संरचना’मा एउटै सेतो रङ्ग लगाएर एकानासको चिरिच्याट्ट बनाइएको छ, बनाउने क्रममा छ । 

महानगरको निर्णयको स्वागत गर्दा फेरिएको मुहार !

काठमाडौँ–२४ मा पर्ने सो क्षेत्र कसरी यति सुन्दर भयो ? यो प्रश्नको उत्तर खोज्न आजभन्दा करिब एक वर्ष अघि पुग्नुपर्छ । 

२०८० माघको पहिलो सातासम्म काठमाडौँको न्यूरोड लगायत व्यस्त व्यापारिक क्षेत्रमा सडकको दायाँबायाँ पार्किङ गर्ने गरिएको थियो । त्यो पनि महानगरपालिकाका पूर्वमेयर विद्यासुन्दर शाक्यकै संलग्नतामा कुनै एक नीजि व्यवसायिक कम्पनीलाई ठेक्का नै दिएर । 

बिद्यासुन्दरको ‘स्मार्ट पार्किङ’ परियोजनामा कम्तिमा ३ अर्ब भ्रष्टाचार

तर, काठमाडौँ महानगरपालिकाले २०८० माघ ९ गते एक निर्णय गर्यो, न्यूरोड लगायतका क्षेत्रमा कालोपत्रे सडकमा सवारी पार्किङमा रोक लगाउने । 

सो समयमा काठमाडौँ महानगरपालिकाले वडा नं २२, २३ र २४ मा पर्ने धर्मपथ, जुद्ध शालिकदेखि इन्द्रचोकतर्फको सडक खण्ड, खिचापोखरी, महाबौद्ध, वीर अस्पताल आसपासको कालोपत्रे सडकमा पार्किङ निषेध गर्ने निर्णय गर्यो । 

यो निर्णय गरेसँगै त्यसअघि भरिभराउ सडकका दायाँबायाँ खुल्ला बने, सडक फराकिला देखिए । उता नेतृत्वकै साँठगाँठमा पार्किङको ठेक्का कुम्ल्याएर महिनामै करोडौँ उठाउने कम्पनीको पनि कमाई गुम्यो । अनि सुरु भयो कचिङ्गल । 

महानगरको उक्त निर्णयको विरोध गर्दै काठमाडौँ महानगरपालिका वडा नं २२ का वडाध्यक्षसहितका जनप्रतिनिधि नै सडकमा उर्लिए । एमालेबाट निर्वाचित वडाध्यक्ष चिनीकाजी महर्जनले पत्रकार सम्मेलन गरेर न्युरोडमा पार्किङ हटाउने निर्णय फिर्ता नलिए आन्दोलनमा उत्रिने चेतावनी दिएपछि सो क्षेत्रका स्थानीय र केही व्यवसायी आन्दोनलमा उत्रिए । तर उनीहरुको केही लागेन । न्यूरोडको कालोपत्रेमा भएको पार्किङ हटेरै छोड्यो । 

उता पार्किङ हटाइएको केही क्षेत्र काठमाडौँ महानगरपालिका वडा नं २४ मा समेत पर्थ्याे । तर, सो क्षेत्रमा पार्किङ हटाउँदा वडा नं २४ ले भने महानगरपालिकाको निर्णयलाई सहयोग गर्यो । व्यापारी र स्थानीयले समेत सहयोग गरेपछि त्यस क्षेत्रको पार्किङ व्यवस्थापन सहज बन्यो । 

०००

त्यस्तै काठमाडौँ महानगरपालिकाले २०८१ जेठ १४ गतेदेखि काठमाडौँ महानगरको वडा नम्बर २४ र २२ मा फुटपाथ बिस्तारको कार्य सुरु गर्यो । सो क्षेत्रमा स्मार्ट क्यामेराको सहायतामा महानगरले अध्ययन गरेर जनघनत्व अनुरुपको फुटपाथ नभएको भन्दै बढाउने निर्णय गरेको थियो । 

फुटपाथको कार्य सुरु गरेसँगै महानगरको सो कदमको विरोधमा पुनः उत्रिए चिनीकाजी मर्हजन । उनले केही स्थानीय, समर्थक र व्यापारी जुटाएर महानगरपालिकाको डोजर नियन्त्रणमा लिनेदेखि काम गर्न आउने कर्मचारीसम्मलाई अवरोध गरे । यतिसम्म कि सो अवस्थामा झडपको समेत स्थित बन्यो तर पनि चिनिकाजीले डोजरमाथि चढेर ताण्डव देखाए । तर काम गर्न दिएनन् । 

महानगरपालिकाले त्यसअघि जति ठाउँ ओगटेर पार्किङ गरिएको थियो, त्यती ठाउँमा मात्र फुटपाथ विस्तार गर्ने तयारी गरेको थियो । तर वडाध्यक्ष महर्जनले जबसम्म फुटपाथ विस्तार गर्ने निर्णयबाट महानगर पछि हट्दैन तबसम्म वडाबाट प्रवाह हुने अत्यावश्यक बाहेकका सेवा बन्द गर्ने निर्णय गरे । त्यतिमात्रै हैन, उनले न्युरोडको फुटपाथमै पाल टांगेर वडाका काम चलाउन थाले । 

महानगरले पटकपटक सो क्षेत्रमा फुटपाथ विस्तार गर्ने प्रयास गर्यो तर वडाध्यक्षकै अगुवाईमा त्यो कार्य गर्न दिइएन् । 

अन्ततः महानगरपालिकाले वडा नं २२ मा फुटपाथ विस्तारको कामलाई थाँति राख्दै सो क्षेत्रमा फुटपाथ आवश्यक पर्छ कि पर्दैन भनेर अध्ययन गर्न साउन ७ गते १ समिति गठन गर्यो ।

९ सदस्यीय अध्ययन समितिले विभिन्न पक्षलाई समेटेर अध्ययन गर्न मंसिर १ गतेसम्मका लागि कार्यदेश दिइएको थियो । तर समितिले त्यो अध्ययन गर्न समय अभाव भएको भन्दै ६ महिनालाई थप समय माग गरेको महानगरका प्रवक्ता नवीन मानन्धरले जानकारी दिए । 

उता मंसिर १ गतेसम्म दिइएको समयसिमासम्म अध्ययन नसकेर उल्टै समय थप गर्दा वडा नं २२ को फुटपाथ विस्तार अनिश्चत बनेको छ । अहिले पनि सो क्षेत्र अस्तव्यस्त नै छ । 

तर काठमाडौँ महानगरपालिकाको सोही निर्णय २२ नं वडा सँगैको अर्को वडा अर्थात वडा नं २४ ले भने सहर्ष स्विकार गर्यो वा भनौँ महानगरको त्यो निर्णयलाई वडाका प्रतिनिधि, स्थानीय र व्यवसायीले स्वागत गरे । फलत अहिले वडा नं २४ को जुद्धशालिकदेखि उत्तरतर्फ इन्द्रचोकसम्मको फुटपाथ विस्तार भएको छ । 

महानगरले सो क्षेत्रको फुटपाथ विस्तार मात्रै गरेको छैन, विद्युत प्राधिकरणसँगको सहकार्यमा यत्रतत्र छरिएर रहेका विद्युतिय तार समेत भूमिगत गरेको छ । अहिले फुटपाथमा रहेका अनावश्यक विद्युतिय पोल समेत हटाइएको छ । जसले गर्दा वडा नं २४ को सो क्षेत्र फराकिलो र सफा देखिएको छ । 

जुद्ध समशेरको पालाकै स्वरुपमा फर्काइँदै संरचना

अहिले वडा नं २४ को सो खण्डलाई जुद्ध शमसेरकै पालाको स्वरुपमा फर्काउने प्रयास गरिएको छ । अहिले सो क्षेत्रका घरहरुमा सेतो रङ्ग लगाउने कामलाई तिव्रता दिइएको छ । 

काठमाडौँ महानगरपालिका वडा नं २४ का अनुसार महानगरको शौन्दर्यकरण अभियानलाई स्थानीयले साथ दिएर सो रंगरोकन गरेका हुन् । ‘फुटपाथ विस्तार र तार भूमिगत भएपछि फेरिएको संरचनालाई पुरानो शैलीमा फर्काउने हाम्रो चाहना थियो’, वडाध्यक्ष विनोद कुमार राजभण्डारीले भने, ‘सो प्रस्ताव लिएर स्थानीयसँग जाँदा उहाँहरुले गर्नैपर्छ भनेर साथ दिएर अहिले रंगरोकन गरिरहनु भएको छ । हाम्रो केही लगानी छैन त्यहाँ ।’

वडाको नीतिलाई स्थानीयले साथ दिँदा अहिले सो क्षेत्र साँच्चिकै हेर्न र घुम्न लायक बनेको छ । चिरिच्याट्ट बनेको सो क्षेत्रलाई हेर्न र टिकटक बनाउन आउने क्रम पनि बढ्दो छ । उता व्यवसायी र स्थानीय पनि खुसी छन् ।