इजरायलमा हमासको आक्रमण, के हो 'हमास', किन गर्दैछ आक्रमण ?

शनिबार प्यालेस्टाइनी लडाकु समूह हमासले इजरायलमाथि आक्रमण गर्दा ३५० भन्दा बढीको मृत्यु भएको अन्तराष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमले जनाएका छन् । हजारौँ घाइते छन् । जस मध्ये ९ नेपाली विद्यार्थीहरू पनि घाइते छन् । हमास नियन्त्रित गाजा क्षेत्रबाट नजिकपर्ने किवुज अलुमिनमा १४ जना नेपाली छन् जस मध्ये ९ जना घाइेत भएको इजरायलस्थित नेपाली दुतावासले जनाएको छ । इजरायलमा ४ हजार ५ सय भन्दा धेरै नेपाली छन् । जस मध्ये २ सय ५० कृषि पढ्न गएका विद्यार्थीहरु छन् । इजरायल स्थित नेपाली दुतावासका अनुसार घाइते विद्यार्थीहरुको उपचार र उद्धारका लागि समन्वय भैरहेपनि नेपाली विद्यार्थी भएको क्षेत्र विद्रोही हमासको कब्जामा भएकाले मुस्किल भैरहेको छ । 

अहिले इजरायल र प्यालेस्टाइनी समूह हमासले स्थल, हवाई र समुद्रीबाटो प्रयोग गरि लडिरहेका छन् । हमासले शनिबार बिहान २० मिनेटमा ५ हजार रकेट इजरायलको मध्य - दक्षिणी क्षेत्रमा खसालेको थियो । त्यसपछि तारजाली सहितका पर्खालमा डोजर चलाएर भत्काउँदै अघि बढेका थिए भने प्यारासुटबाट समेत इजरायल छिरेका छन् । 

हमासको 'अप्रेसन अल अक्सा प्लड भर्सेस' इजरायलको 'अप्रेसन आइरन सोर्ड'

 हमासले 'अप्रेसन अल अक्सा प्लड' नाम सैन्य कारबाही भएको बताएका छ । इजरायली भूमिभित्र पसेका हमास लडाकुले सीमानजिक यहूदी बस्ती कब्जामा लिने, बाटोमा देखिएका मानिसमाथि अन्धाधुन्ध गोली हान्ने र सयौँलाई नियन्त्रणमा लिएर गाजातर्फ अपरहण गरेर लगेको सञ्चारमाध्यमहरूले जनाएका छन् । उनीहरूले इजरायलको थुनामा रहेका आफ्ना लडाकु छुटाउन पुग्ने सङ्ख्यामा इजरायलीलाई कब्जामा लिएको दाबी गरेका छन् । लडाकु समुह हमासको 'अप्रेसन अल अक्सा प्लड'को जवाफमा इजरायलले अप्रेसन आइरन सोर्ड घोषणा गरेको छ । हमासको जवाफ आक्रमण स्वरुप इजरायलका लडाकु विमानले गाजा क्षेत्रमा बमबारी सुरु गरेको बीबीसीले जनाएको छ । गाजा पट्टी पनि दुई सय भन्दा धेरै मारिएको जनाएको छ । 

के हो 'हमास' ? 

'हमास' सन् १९८७ मा स्थापना भएको एक प्यालेस्टाइनी लडाकु समूह हो । सन् २००६ मा प्यालेस्टाइनी विधायक निर्वाचन जितेपछि यो समुहले गाजा क्षेत्रलाई कब्जा गरेर शासन गर्दै आएको छ । अलजजिराका अनुसार हमासको बडापत्रमा प्यालेस्टाइनलाई पुर्ण स्वतन्त्र बनाउने र इस्लामिक राज्य स्थापना गर्ने बताएको छ । हमासले धार्मिक इकाई, समाजिक सेवा इकाई र लडाकु इकाई बनाएको छ । हमासले गाजापट्टी र वेस्ट बैंकसँगै इजरायलको क्षेत्रलाई समेत प्यालेस्टाइनको आफ्नो क्षेत्र दाबी गर्दै आएको छ । हमासले शासन चलाइरहेको गाजा क्षेत्रमा २००६ पछि निर्वाचन भएको छैन । यि सबै क्षेत्रलाई जोडेर इस्लामिक राज्य स्थापना गर्न खोजिरहेको छ । हमासलाई इजरायल सहित मित्रराष्ट्र अमेरिका, बेलायत, अस्ट्रेलिया, क्यानडा र जापानले हमास समूहलाई आतङ्कवादी संगठनको भन्ने गरेका छन् । 

'हमास'ले किन गर्यो आक्रमण ? 

अलजजिरासँग कुरा गर्दै हमासका सैन्य कमान्डर मोहम्मद डेइफले ‘पृथ्वीको अन्तिम अतिक्रमण अन्त्यका लागि ठूलो लडाइँ सुरु भएको’ टिप्पणी गरेका छन् । यस्तै हमासका प्रवक्ता खालिद कदोमीले आफूहरूको सैन्य कारबाहीलाई प्यालेस्टाइनले इजरायली पक्षबाट दशकौँदेखि भोगिरहेको अत्याचारको जवाफ भएको बताएका छन् । कदोमीले अलजजिरासँग भनेका छन् ‘हामीहरू अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलाई गाजा, प्यालेस्टाइनी जनता र अल–अस्कामाथि भइरहेको अत्याचार रोक्न ध्यानाकर्षण गर्न चाहन्छौँ,’ 

कहाँकहाँ भयो आक्रमण ? 

हमासको रकेट आक्रमणको निसाना मध्य तथा दक्षिण इजरायल भए पनि केही रकेट इजरायलको राजधानी तेल अभिभसम्म पुगेकाे अलजजिराले उल्लेख गरेको छ । अलजजिराका अनुसार अहिले इजरायलका बस्तीमा छिरेका हमास लडाकुहरूले अन्धाधुन्ध गोली चलाइरहेका छन् । टाइम्स अफ इजरायलका अनुसार कफार अज, स्देरोत, साफु, नहाल ओज, मगेन, बेएरी र रिएम लगायतका बस्ती हमास लडाकुको निसानामा परेका छन् । त्यहाँ हमास लडाकुहरू हतियार सहित घुमिरहेका छन् । इजरायलाको जवाफ 'हमास'को आक्रमण पछि इजरायलले गाजा क्षेत्र लक्षित आक्रमण गरिरहेको छ । इजरायलका प्रधानमन्त्री हमासले युद्ध सुरु गरेको बताउँदै इजरायलले त्यसलाई जितेरै छोड्ने बताएका छन् । अलजजिरासँग कुरा गर्दै हमासले इजरायलविरुद्ध युद्ध सुरु गरेर गम्भीर गल्ती गरेको बताएका छन् ।

अन्तर्राष्ट्रिय शक्ति को कता ? 

अमेरिकालगायत पश्चिमी राष्ट्रले इजरायल – प्यालेस्टाइन द्वन्द्वमा सधैँ इजरायलको ‘आत्मरक्षाको अधिकारको पक्ष’मा रहेको टिप्पणी गर्ने गरेका छन् । यसपटक पनि सबै पश्चिमी राष्ट्रले उस्तै प्रतिक्रिया दिएका छन् । अमेरिकाले इजरायललाई बर्सेनि ३.८ अर्ब डलरको निसर्त सैन्य अनुदान दिँदै आएको छ । हमासको आक्रमणपछि इजरायली प्रधानमन्त्री नेतान्याहु र अमेरिकी राष्ट्रपति बाइडेनबीच फोन वार्ता भएको छ । बाइडेनले आफूहरू इजरायलको पक्षमा अटल रूपमा उभिएको र इजरायलको आत्मरक्षाको अधिकारको पूर्ण समर्थन रहेको दोहोर्‍याएको इजरायली प्रधानमन्त्री कार्यालयले जारी गरेको वक्तव्यमा उल्लेख छ । यस्तै अमेरिकी रक्षामन्त्री ल्योयड अस्टिनले इजरायलको सुरक्षा प्रत्याभूत गर्न काम गर्ने बताएको इजरायली संचार माध्यले जनाएका छन् ।

यस्तै फ्रेन्च राष्ट्रपति इम्यानुयल म्याक्रो र डच प्रधानमन्त्री मार्क रुटले पनि इजरालयको आत्मरक्षाको अधिकारप्रति पूर्ण समर्थन जनाएका छन् । युरोपेली संघका विदेश विभाग प्रमुख जोसेफ बोरेलले इजरायलप्रति ऐक्यबद्धता जनाएका छन् । बेलायतका विदेशमन्त्री जेम्स क्लेभरलीले पनि हमासको आकस्मिक आक्रमणको भर्त्सना गरेका छन् । 

इरान हमासको समर्थनमा 

इजरायलको अस्तित्व नै नमान्ने इरानले भने प्यालेस्टाइनी आक्रमणको समर्थन गरेको छ । इरानका सर्वोच्च नेता अलि खामेनीका सल्लाहकारले पछिल्लो आक्रमणमा संलग्न प्यालेस्टाइनी लडाकुलाई बधाई दिएको मिडियालाई जानकारी गराए । इजरायललाई शत्रु मान्ने छिमेकी लेबनानमा सक्रिय हेबजुल्ला समूहले पनि गाजामा भइरहेको घटनाक्रमप्रति नजिकबाट अवलोकन गरिरहेको जनाएको अन्तराष्ट्रिय संचार माध्यमले जनाएका छन् । कतारले भने पछिल्लो तनावका लागि इजरायल जिम्मेवार भएको भन्दै संयमता अपनाउन आग्रह गरेको छ । कतारको विदेश मन्त्रालयले जारी गरेको वक्तव्यमा यो घटनालाई गाजाका प्यालेस्टाइनी जनताविरुद्ध क्षति र्पुयाउने आक्रमणको बहाना बनाउनबाट रोक्न आह्वान गरेको छ । साउदी अरबले भने इजरायली र प्यालेस्टाइनबीचको हिंसा रोक्न आह्वान गरेको छ । 

इजरायल र प्यालेस्टाइनको द्वन्द्वको इतिहास

 यो तनाव यहूदी र अरबी बिचको हो । इजरायल यहुदीहरूको मुलुकको हो भने प्यालेस्टाइन अरबी । भूमिमाथि आफ्नो समुदायको नियन्त्रण जमाउन लडिरहेका इजरायल र प्यालेस्टाइन बीचको द्वन्द्व निकै लामो समय देखि जेलिएको छ । दोस्रो विश्वयुद्धको अन्त्य अघिसम्म बेलायतको म्यान्डेट भूमि रहेको प्यालेस्टाइनलाई युद्धपछि संयुक्त राष्ट्रसंघले यहूदी र अरबबीचमा विभाजित गर्ने प्रस्ताव पारित गरेको थियो । विश्वभर विशेषतः युरोपमा छरिएर रहेका र ठाउँठाउँमा विभेद भोगेका यहूदीहरू तिनको आफ्नै भूमि खोजिरहेका थिए । त्यसैले तिनले तत्काल सो प्रस्ताव स्विकारे । केही यहूदीले सोही क्षेत्रमा आफुहरूलाई राष्ट्र निर्माण गर्न दिनुपर्ने अभियान चलाइरहेका थिए । दोस्रो विश्वयुद्धमा नाजीहरूको चरम यातना भोगेकाले उनीहरूप्रति सहानुभूति पनि थियो । तर, सो भूमिमा हजारौँ वर्षदेखि बस्दै आएका अरबीहरूले उक्त प्रस्तावलाई नमान्ने घोषणा गरे । यहूदीहरू पनि सङ्गठित हुँदै थिए र उनीहरूबीच विभिन्न सशस्त्र समूह निर्माण भइसकेको थियो । संयुक्त राष्ट्रसंघको प्रस्तावित भूमिलाई जब यहुदी नेताहरूले इजरायलका रूपमा स्वतन्त्र राष्ट्र घोषणा गरे, तब प्यालेस्टाइन वरपरका अरब मुलुकले उनीहरूविरुद्ध युद्ध घोषण गरे । सो युद्धमा इजरायली पक्षले अरबी फौजलाई हरायो । इजरायलले उसको भूमि थप बढायो । उसले गाजापट्टी र पश्चिमी किनारबाहेक पहिले ब्रिटिस शासन अन्तर्गत रहेको सम्पूर्ण भूभागमा कब्जा जमाउन सफल भयो । त्यसपछि पनि पटक–पटक इजरायल र अरबी लडाइँ चलिरह्यो । इजरायललाई पश्चिमी मुलुकहरूको सैन्य सहयोग थियो भने इजरायललाई अरबी मुलुकहरुको तर विस्तारै अरबी मुलुकहरूले पनि इजरायलसँग सम्बन्ध सुमधुर बनाउँदै गएका थिए । इजरायल झने शक्तिशाली बन्दै गयो । इजरायलले गाजापट्टी र पश्चिम किनारामा रहेका प्यालेस्टाइनमाथि अत्याचार गर्न थाल्यो । तिनको प्रतिरोधमा प्यालेस्टाइनमा जन्मिएका धेरै समुह मध्ये हमास शक्तिशाली बन्यो ।